Vraag mensen hoe belangrijk ze het vinden om later een goed pensioen te hebben. Bijna iedereen zegt ‘ja, heel belangrijk’. Toch is pensioen een onderwerp dat mensen gemakkelijk voor zich uit schuiven. 'Daar kijk ik morgen wel naar.' Dat geldt zeker voor jongeren. Als het om pensioen gaat vertrouwen veel mensen er nog steeds op dat het in Nederland heus wel goed geregeld is.
Diverse wetenschappers hebben gezocht naar een verklaring voor dit passieve gedrag. “Mensen associëren pensioen onbewust met narigheid en onzekerheid”, zegt hoogleraar en hersenonderzoeker Victor Lamme. “Dat maakt pensioen een bijzonder lastig product om aan de man te brengen. Vooral bij jongere mensen die hun werk juist associëren met plezier en midden in het leven staan. Het brein van jongeren wil niet met pensioen.”
Jong in het hoofd Daar komt volgens Lamme nog eens bij dat we in ons hoofd langer jong blijven dan dat we in werkelijkheid zijn. “De spaarbehoefte loopt zo altijd achter op ons uitgeefpatroon. Sparen? Dat doen we later wel. Als je mensen de keus geeft tussen 1.000 euro nú of 2.000 euro over twee jaar, kiest vrijwel iedereen 1.000 euro nú. Dit fenomeen heet in de psychologie ‘delay discounting’.”
Uitstelgedrag Job Krijnen promoveerde op zijn proefschrift over uitstelgedrag bij pensioensparen. Het centrale thema bij zijn onderzoek is de vraag waarom mensen niets doen met betrekking tot hun pensioen, terwijl ze weten dat dit belangrijk is voor hun toekomst. Vaak wordt aangenomen dat pensioen voor (jongere) mensen een ver-van-mijn-bed-show is en dat ze er daarom niet warm voor lopen. Krijnen draait het om en stelt in zijn proefschrift dat we “pensioen zo belangrijk maken dat mensen extra bedenktijd inlassen; ze stellen het uit. Dat gebeurt vaker als mensen belangrijke beslissingen moeten nemen.”
Het benadrukken van het belang van pensioen is volgens Krijnen niet de juiste aanpak om mensen in actie te krijgen. Zo stelt hij voor om meer op gemak te focussen dan op het belang. Ook moet pensioen volgens hem minder abstract worden gepresenteerd. “De urgentie moet direct vertaald worden naar het nu. Maak jonge mensen duidelijk dat één jaar wachten met premie inleggen 10.000 euro kost.”